Küratörden… Pop, Caz ve Bodrum
Bodrum Caz Festivali’nin 2. senesinde temayı “Pop ve Caz” olarak belirledim. Cazcıları kızdıracak, popçuların ise muhtemelen pek aldırmayacakları bir karar. Cazcıları kızdıracak derken, pop müziğinin zaten her yerde her zaman çalınması, satılması, tüketilmesi mümkünken, “Nadir caz festivallerinden birinin temasını Pop yapmak neden?” diyeceklerini duyar gibiyim.
Bu bir Pop-Caz festivali olmayacak. O, başka bir tür. Bu sene temamız Pop ve Caz. Pop ve caz türlerinin ilişkisini irdeleyen, iki türün birbirini nasıl geliştirebileceğini keşfedeceğimiz bir festival hayal ediyorum.
Popun tanımı nerede başlar nerede biter, o kendi içinde çok geniş bir konu, aynı caz gibi… Ben pop derken, günümüzde ülkemizde ve dünyada çok sevilen ve çok satılan müziklerden kesinlikle daha iyi olduğunu düşündüğüm geçen yüzyılın pop müziğinden bahsediyorum. Aslında bir zamanlar pop olmasına rağmen, popüler kültürün tüketemediği, zaman aşımına uğramadan onlarca yıl dilden dile dolaşan, standartlaşmış şarkılardan söz ediyorum. Onlar hem melodileri hem ritimleriyle zaten kaliteli şarkılardı; ve pop gibi hemencecik tarihin tozlu sayfalarına gömülmeden bugüne gelmeyi başardılar.
Pop ve cazın ilişkisine gelince… Caz, diğer kanallardan olduğu kadar poptan da beslenir. Caz ustalarımız her ne kadar popa burun kıvırsalar da 50 sene öncesinin bir pop şarkısını muhteşem yorumlayabilirler. Yani zamanının pop şarkısı ömrünü muhteşem bir caz parçası olarak sürdürebilir. Caz sevmem diyenlere de bir güzel kendini dinletir ve bir süre sonra cazı herkes tarafından anlaşılır kılmaya bir kapı aralar belki de! Bu gibi janrlar arası parçalarla yabancılaşma azalır; bir bakmışsınız ki caz sevmeyen komşunuz Kürşat Başar konserine gelmiş, sonrasında da caz ona daha sıcak gelmeye başlamış… Popun kapsayıcılığını ve çığırtkanlığını, caz müziğin dinlenirliğini arttırmak için kullanmak mümkün!
Yurt dışında özellikle popun da cazın da köklerinin olduğu Amerika’da, popüler şarkıların caz orkestraları tarafından yorumlanması çok sık karşılaştığımız bir durum. Son yıllarda bu durumun en güzel örneklerinden biri olarak “Postmodern Jukebox” grubunu gösterebiliriz. Ülkemizde de son zamanlarda bu janrlar arası çalışmaların çoğaldığını söyleyebiliriz. Pop şarkılarımızı caz dilinde yorumlayan şarkıcıların çoğalması, şarkıların caza uyarlanması ve caz enstrümanlarının biraz daha ön planda olması, caz adına güzel gelişmelerden… Cazı poplaştırır mı? Bence hayır. Ama caz altyapısına kulaklarımızı hazırlayacağını düşünüyorum.
Popüler kültürün cazı desteklediği başka bir durum ise, müzisyen olarak değil de başka sanat alanlarında kendini kanıtlamış, sevilen, tanınan dolayısıyla tanım icabı popüler olmuş birinin, içinde kalmış müzisyenlik aşkını bu popülerlikten güç alarak ortaya çıkartabilmesi. Hugh Laurie, “Dr. House” karakteriyle dünya çapında ünlenmeden önce de müzikle uğraşıyordu. Ama müziğini kabul ettirmesi, bu karakterle tanınır olduktan sonra mümkün oldu. Woody Allen dünyaca ünlü bir yönetmenken kendini bir caz klarnetçisi olarak kabul ettirmeye çalışmıyor muydu? Ülkemizde de bu akım başlamış olabilir mi? Bergüzar Korel, Kenan Doğulu gibi önemli popüler sanatçılar caz albümleri yapmaya başladılar. Bu caz için iyi mi kötü mü? Tartışalım.
Benim gözlemlediğim kadarıyla caz, ülkemizde son 25 yılda dinleyiciyle buluşmaya başladı. Caz müzisyenlerimize yeni yeni sadece caz çalarak geçinebilecekleri kadar sahne imkanı oluşmaya ve sayısı bir elin parmaklarını ancak bulan caz festivalleri düzenlenmeye başlandı. Caz kültürünün yeni olgunlaştığı bu dönemde popüler kültürden destek almanın, çoğalan cazcı sayımızı geçindirecek caz mekanları altyapısını oluşturmaya destek vereceğine inanıyorum. Pop sanatçıları için ise, her zaman en iyi arkadaşları olan caz müzisyenleri ile dayanışmak ve günümüzün ultra hafif pop müziğinden kendilerini bir nebze ayrıştırmak için iyi bir fırsat olacağı kanısındayım.
Ve bu büyük buluşmanın Bodrum gibi doğası gereği herkese hitap eden bir yerde gerçekleşecek olması hikayeyi tamamlamıyor mu?
Yaşasın Pop ve Caz Kardeşliği!
Özlem Oktar Varoğlu